'ळ' ची जुळवाजुळव

पुन्हा विझवा, पुन्हा जाळा, पुन्हा विझवून मन जाळा
किती कामे, तिला विसरा, तिची ती आठवण टाळा
गझलेचे शीर्षक खरे तर नसाचेच. पण असले तर ते आकर्षक असावे. 'ळ' ची जुळवाजुळव म्हंटल्यावर आधी क्लिक करतानाच कवीला आत्मविश्वास नसावा असे मनात येते. भग्नहृदयी माणसाची व्यथा मांडताना कवीने ठीक मनोवृत्ती दाखवली आहे. तिला विसरा व तिची आठवण टाळा या दोन्ही गोष्टी समान असूनही 'किती कामे' हा शब्दप्रयोग करण्यातुन एक दिसून येते की क्षणाक्षणाला तिला विसरण्याचा प्रयत्न करणे हेच आता कवीचे काम राहिले आहे. मतला ताकदवान नाही. म्हणजे असे की गझल रचताना पहिल्या ओळीत काहीतरी असे सांगायचे ज्याने उत्कंठा निर्माण व्हायला पाहिजे की दुसर्‍या ओळीत काय सांगीतले आहे आणि दुसरी ओळ ऐकल्यावर असे वाटले पाहिजे की 'ओह्..ओ असे म्हणायचे होते होय?' इथे पहिल्या ओळीत थोडीशी उत्सुकता निर्माण होते खरी पण थोडा अंदाजही येतो की हे प्रेमाबद्दल असावे अन तो अंदाज खरा ठरताना मात्र फारसा आकर्षकपणे खरा ठरत नाही.
तिचा स्वप्नात येण्याचा भरवसा फारसा नाही
इथे सत्यात अपमानीत व्हा, पुरते वचन पाळा
याही शेरात दुसरी ओळ अजून उंचीवर नेता आली असती. 'तरी झोपून बघतो, आपले आपण वचन पाळा' वगैरे जरा बरे झाले असते. सत्यात अपमानीत व्हा म्हणजे काय ते नक्की लक्षात येत नाही. कवी प्रेम व्यक्त करायला गेल्यास त्याला अपमानीत केले जात असावे हे वाटू शकते, पण तरी 'अपमानीत' हा शब्द जरा वेगळाच वाटतो.
असेही एरवी वागा जणू कोणीच नाही ती
नि वर झालीच जर नजरानजर तर धाडकन भाळा
चांगला शेर! 'धाडकन' हा शब्द का घेतला आहे ते जरा बघायला लागेल.
कुणाला काय बोलावे तिला शिकवा कुणी आता
"तुझाही रंग आहे एक" म्हणते "यार पण, काळा"
गझलेत पाच शेर असावेत या नियमाला अनुसरून हा शेर ओवला असावा असे वाटते. पण एक मात्र आहे, गझलेतील प्रत्येक शेर स्वतंत्र असतो या नियमाने फक्त हाच शेर वाचला तर तो जरा दिलचस्प जरूर वाटेल. पण आधीच्या इतर शेरांबरोबर ( म्हणजे अपमानीत वगैरे ) तो कितपत बसतो ते बघायला पाहिजे. म्हणजे जर कवीचा अपमान होत असेल तर त्याचा रंग काळा आहे वगैरे सांगण्यापर्यंत मजल जाणारच नाही.
मते एकाच गोष्टीवर तिची जुळतात माझ्याशी
मला माझा, तिलाही नेमका माझाच कंटाळा
हा मात्र  खरोखरच चांगला शेर आहे. कवीने व्यथा फार सुंदर पद्धतीने मांडली आहे.
'ळ' चीच जुळवाजुळव करायची असल्यास माळा, वाळा, चाळा, टाळा ( कुलुप या अर्थाने ) असे अनेक शब्द होते. पण मर्यादीत शेर रचले आहेत असे दिसते.