विराणी

अभिप्राय व सुचना दिल्याबद्दल मी तुम्हा सार्‍यांचा अत्यंत आभारी आहे. यातच ह्या संकेतस्थळाचे वेगळेपण दिसून येते. इतर ठिकाणी निव्वळ "व्वा,व्वा" किंवा "जमली नाही" अशा येणार्‍या प्रतिसादांपेक्षा अशी साधक-बाधक टीका लिहिणार्‍याला खूप कही शिकवून जाते.

यादगारने सुचवलेला बदल चांगला असला तरी मला त्या ओळीत 'कानी' हा शब्द हवाच आहे. चित्तरंजनाने सुचवलेला 'अजून कानी तिच्या कदाचित भरून आहे जुनी विराणी'  हा बदल पटला. त्याने 'अजून' अधिक प्रभावी होत आहे.

'नयननिरांजन' हा मी विचारपूर्वक केलेला शब्दप्रयोग आहे. आपल्या डोळ्याची निरांजनं करून प्रियकराला ओवाळण्यासाठी तडफडणारी विरहिणी यातून चित्रित करायची आहे. हे अधिक समर्पकरित्या दर्शवणारा एखादा शब्द कोणी सुचवल्यास आनंदाने स्वीकारीन.

'प्रीतिचीच' व 'पिनाकपाणि/णी' विषयी :
ह्या मुद्द्याविषयी व्याकरणाच्या पुस्तकातील दोन नियम मला महत्त्वाचे वाटतात
 
१)कवितेमध्ये ऱ्हस्व-दीर्घाचे बंधन पाळता येत नसल्यामुळे वृत्तानुसार ऱ्हस्व-दीर्घ लिहावेत.

२)व्यक्तिनामे, ग्रंथनामे, शीर्षके व सुटे शब्द (संस्कृतातून मराठीत जसेच्या तसे आलेले) जरी मुळात ऱ्हस्वांत असले तरी ते मराठीत दीर्घांत लिहावेत.उदा.- हरी, अन्योक्ती, अतिथी, विभक्ती, संधी,कुलगुरू, इत्यादी.

संदर्भ :'सुगम मराठी व्याकरण-लेखन', लेखक - कै. मो. रा. वाळिंबे

या गझलेत 'णी' काफ़ियामुळे पिनाकपाणि ऐवजी पिनाकपाणी लिहिणं अनिवार्य होतं. वरील नियम क्रमांक (१) नुसार वृत्तबद्ध पद्यात ऱ्हस्व-दीर्घाच्या अशा तडजोडी चालतात. तसेच नियम क्रमांक (२) नुसार 'पाणि' चं 'पाणी' करायला हवं असं मला वाटतं.

अनेकदा कल्पना शब्दांच्या चिमटीत येत नाहीत, हे खरे. त्यांना अगदी थांबून, निवांतपणे चिमटीत पकडण्याच्या प्रक्रियेत असली फ़न

(इंग्रजी आणि उर्दू दोन्ही) आहे


Even when poetry has a meaning, as it usually has, it may be
inadvisable to draw it out.... Perfect understanding will sometimes
almost extinguish pleasure.  ~A.E. Housman


A poet dares be just so clear and no clearer.... He unzips the veil
from beauty, but does not remove it.  A poet utterly clear is a trifle
glaring.  ~E.B. White